Daeth
cryfder o’r economi Americanaidd yn y 1920 degau I stop yn Hydref yn 1929-
roedd hyd yn oed os roedd y broblemmau wedi bydoli cyn hynny. Yn sydym roedd y
bywyd llawn ‘hwyl’ o’r ‘jazz’ a’r ‘gangsters’ wedi diflannu a roedd America yn
wyneb I wyneb efo broblem enfawr a oedd I cael effaith mawr ar wledydd fel yr
Almaen a’i gyfraith Weimar-cendl a wnaeth creu’r economi ar benthygiadau arian.
Roedd y cyfoeth enfawr a oedd yn America yn yr amser yma nawr rhannol yn
breuddwyd.
Er engraifft
nid oedd y Americynwyr Affricananidd a’r ffermwyr wedi fudd gan ‘oes y Jazz’
ond nid oedd 60% o’r boblogaeth chwaith fel maen amcangyfrifa oedd teulu angen
o leiaf $2,000 y flwyddyn I byw arno (sef o gwmpas £440) a roedd 60% o
teuluoedd Americanaidd yn enill llai na hyn wrth gweithio. Bron yn sicr, roedd
rhai o’r 60% yn cynnwys rhai a roedd yn gamblio tipyn o’I arian ar y Stryd Wal
a gall lleiaf hyfforddio I’w colli yn y cwymp Hydref.
Roedd y
cyfoethog iawn wedi colli arian ar Stryd Wal ond gall nhw eu hyfforddio. Ond ni
all fwyaf o’r boblogaeth eu hyfforddio. Cafodd hyn effaith fawr oherwydd roedd
America, fel wlad, yn prynu llai ac felly roedd yna llai o trethu yn dod mewn a
roedd cwmnioedd ddim yn gallu creu arian. Aeth llawer o ffatrioedd mas o
fusnes, caeodd nifer o siopau a roedd hyn yn golygu roedd mwy o bobl heb waith
a wnaeth y sefyllfa hyd yn oed fwy anodd. Erbyn 1932, roedd y sefyllfa o
diwaith are u gwaethaf. Ni waneth yr economi gwella yn llawn tan 1941.
Effaith y cwymp:
·
12 miliwn o bobl
heb gwaith
·
12,000 pobl yn
cael eu creu yn diwaith pob diwrnod,
·
20,000 o cwmnioedd
yn mynd yn fethdalwyr,
·
1616 o banciau yn
mynd yn fethdalwyr,
·
1 ffermwyr mewn 20 yn cael eu throi allan,
·
23,000 o bobl wedi cymryd fywyd eu hyn mewn
flwyddyn (y fwyaf erioed).
·
Wnaeth cynyrch diwydianol
wedi cwmpo gan 45% o 1929 i 1932.
·
Y cynyrch o tai
cwmpo gan 80% o 1929 I 1932.
·
Wnaeth yr holl
banciau America bronc au lawr.
·
O 1929 I 1932,
aeth 5,000 banciau mynd mas o fusnes.
·
Er aeth pobl yn
llwglyd, y nifer o marwolaethau oherwydd newynu oedd 110 ond roedd nifer o
afiechydon a marwolaethau arall oherwydd diffyg maethiad.
